1. Cái bẫy “làm điều mình thích” – khi đam mê trở thành gông cùm

Mình có đứa em họ, cùng tuổi, từ nhỏ ai cũng tin nó sẽ thành công. Nó vẽ đẹp — từ mẫu giáo đã có nét riêng — gia đình đầu tư hết mức: MacBook, cọ vẽ nhập, lớp học… Mọi người cứ bảo: “hãy để con làm điều nó thích”.

Thế nhưng, vì được đối đãi “nghệ sĩ”, nó trở nên lười biếng: trốn học, chơi game, buồn chia tay bạn gái là bỏ lớp, tác phẩm ngày một ít hơn. Người lớn luôn dùng lời nhẹ nhàng để khuyên, nhưng không bao giờ nói câu này: “Sống thật sự không chỉ làm điều bạn thích mà còn phải làm điều có ý nghĩa.”

2. Khởi nghiệp không phải tự do — mà là áp lực gánh vác hàng trăm tiếng nói

Một lần, thầy Do Thái Boaz Dreyer hỏi lớp:

“Mục đích lớn nhất khi ai đó chọn tự kinh doanh là gì?”

Một số nói: nhiều tiền, làm chủ, tự do thời gian.
Nhưng thầy nói: “Tự do chỉ đến khi startup thành công. Khi bắt đầu, chủ đầu tiên là cô dâu trăm họ.”

Người “theo đam mê rượu vang, nông trại nho” nhiều người nghe từ sách, mạng — họ từ bỏ công việc lương ổn, vào vùng xa học nho, làm rượu. Nhưng nhiều người bỏ cuộc khi đối diện mùi phân chuồng, dây cỏ dại, đơn từ huỷ, đóng gói lỗi, phê bình khách hàng — cái mà sách không dạy.

Làm điều mình thích rất dễ khi mới bắt đầu; khó là khả năng chịu áp lực, chịu mùi khổ, chịu mệt mỏi — những điều không “thích” — mới phân định ai là người bền bỉ.

3. Đam mê + Trách nhiệm = Vĩ nhân lâu dài

Khi làm điều mình thích, bạn sẽ sản xuất ra adrenaline — giúp bạn sáng tạo, hăng hái — và nhiều người “cháy” vào giai đoạn hưng phấn. Có những tiền đạo ghi 3 bàn trong trận cầu lớn — người ta tôn vinh họ. Nhưng điều vĩ đại hơn là ghi bàn liên tục qua nhiều mùa, trong những trận quan trọng — đó là trách nhiệm chứ không chỉ đam mê.

Thomas Edison từng làm việc hùng hục tại Menlo Park — không nghỉ nhiều — vì ông hiểu: sáng chế “đam mê” phải được nuôi dưỡng bằng kiên trì, chịu khó, và chuộc lỗi khi thất bại.

4. “Làm điều mình thích” có thể là cái bẫy nếu không được soi xét

• Nếu bạn chưa biết mình thích gì, dễ rơi vào cái bẫy cảm giác “dễ chịu” — tức là chạy theo sự giải trí hơn là tạo ra giá trị.

• Nếu bạn chỉ làm điều mình thích mà không hiểu năng lực và thị trường — ngày bạn “bị đời bắt trả lãi” sẽ đến.

• Những người thành công khi theo đuổi đam mê không chỉ nhờ “may mắn” — họ chọn đúng nơi để khai thác sở trường, biết nhượng bộ phần việc không thích, học kỹ năng họ chưa giỏi.

5. Suy nghĩ cuối cùng & lời mời đối thoại

Ngạn ngữ Hy Lạp có câu:

“Cách huỷ hoại 1 đứa trẻ nhanh nhất là để nó làm những gì nó thích.”

Tôi không hoàn toàn đồng ý, nhưng tôi hiểu ý sâu xa: nếu không điều chỉnh, không chỉ dẫn dắt, thì đam mê có thể giết người trong lặng lẽ.

Bạn có đồng ý rằng làm điều mình thích “phải phù hợp với năng lực và thực tế”? Bạn có tin rằng “đam mê + trách nhiệm mới cho bạn cuộc đời bền vững”? Mình rất muốn nghe câu chuyện của bạn — chia sẻ nào.